Những điểm mới đáng chú ý của Luật Đấu thầu có hiệu lực từ 01/01/2024

+84 09.19.19.59.39

Họ tên: NGUYỄN THÀNH TỰU

Chức danh: Thạc sĩ - Luật sư - Trọng Tài Thương Mại - CEO

Điện thoại: +84 09.19.19.59.39

Email: tuulawyer@nvcs.vn

Lĩnh vực tư vấn: Đầu Tư Nước ngoài- Sở hữu Trí tuệ -M&A- Tranh chấp tại tòa.

Ngôn ngữ: Tiếng Việt - tiếng Anh

Luật Đấu thầu 2023 số 22/2023/QH15 bao gồm tổng cộng 10 Chương và 96 Điều, sẽ chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2024. Khi đối chiếu với Luật hiện hành, Luật này mang đến nhiều điểm quan trọng và đổi mới. Trong bài phân tích dưới đây, NVCS sẽ tổng hợp lại những điểm mới đáng chú ý trong Luật Đấu thầu 2023 tại Việt Nam. Thông qua việc phân tích sự thay đổi của các quy định, chúng ta có thể nhận thức rõ tầm quan trọng của chúng đối với việc xây dựng một môi trường cạnh tranh bình đẳng cho các doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và tối ưu hóa sử dụng nguồn lực.

nhung-diem-moi-dang-chu-y-cua-luat-dau-thau-2024-nvcs 

Bổ sung đối tượng áp dụng

Luật Đấu thầu 2023 đã điều chỉnh Điều 2, Khoản 2, bổ sung thông tin về quá trình chọn nhà thầu, bao gồm các gói thầu liên quan đến dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước, như được quy định trong Luật Doanh nghiệp. Đồng thời, nó cũng mở rộng phạm vi áp dụng cho doanh nghiệp được do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.

Xem thêm bài viết về: Các hình thức đầu tư tại Việt Nam

Bổ sung hành vi bị cấm trong hoạt động đấu thầu

Luật Đấu thầu năm 2023 đã bổ sung và chi tiết hóa các hành vi bị cấm trong quá trình đấu thầu như sau:

- Các hành vi liên quan đến thông thầu bao gồm: dàn xếp, thỏa thuận, ép buộc để một hoặc nhiều bên tham gia chuẩn bị hồ sơ dự thầu hoặc rút hồ sơ dự thầu để đảm bảo việc một bên trúng thầu; dàn xếp, thỏa thuận để từ chối cung cấp hàng hóa, dịch vụ, không ký hợp đồng thầu phụ, hoặc thực hiện các hình thức thỏa thuận khác nhằm hạn chế cạnh tranh, với mục đích làm cho một bên trúng thầu và người thầu, nhà đầu tư có năng lực và kinh nghiệm, đã tham gia thầu và đáp ứng đầy đủ yêu cầu trong hồ sơ mời thầu. Đồng thời, luật cũng xác định rằng những bên này có chủ ý không cung cấp tài liệu chứng minh năng lực và kinh nghiệm khi được yêu cầu làm rõ hồ sơ dự thầu hoặc khi được yêu cầu đối chiếu tài liệu, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho bên trúng thầu.

- Các hành vi cản trở trong Luật Đấu thầu năm 2023 bao gồm: hủy hoại, lừa dối, thay đổi, che giấu chứng cứ hoặc báo cáo sai sự thật; gợi ý hoặc đe dọa đối với bất kỳ bên nào nhằm cản trở việc làm rõ hành vi đưa, nhận, môi giới hối lộ, gian lận hoặc thông đồng với cơ quan có chức năng, thẩm quyền về giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán; cản trở người có thẩm quyền, chủ đầu tư, bên mời thầu, nhà thầu, nhà đầu tư trong quá trình lựa chọn nhà thầu; cản trở cơ quan có thẩm quyền giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán đối với hoạt động đấu thầu; cố ý khiếu nại, tố cáo, kiến nghị sai sự thật để cản trở hoạt động đấu thầu và thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật về an toàn, an ninh mạng nhằm can thiệp, cản trở quá trình đấu thầu qua mạng.

Sửa đổi mức đảm bảo dự thầu đối với lựa chọn nhà thầu

Dựa vào quy mô và tính chất cụ thể của từng dự án, dự án đầu tư kinh doanh, và gói thầu tương ứng, mức bảo đảm dự thầu trong hồ sơ mời thầu được quy định cụ thể trong Luật đấu thầu 2023 như sau: 

- Từ 1% đến 1,5% của giá trị gói thầu áp dụng cho các gói thầu xây lắp, hỗn hợp với giá trị không quá 20 tỷ đồng; và gói thầu mua sắm hàng hóa, dịch vụ phi tư vấn với giá trị không quá 10 tỷ đồng. 

- Mức bảo đảm dự thầu tăng từ 1,5% đến 3% của giá trị gói thầu đối với các gói thầu không thuộc trường hợp quy định tại điểm a, khoản 4. 

- Ngoài ra, đối với việc lựa chọn nhà đầu tư, mức bảo đảm dự thầu được áp dụng từ 0,5% đến 1,5% của tổng vốn đầu tư của dự án đầu tư kinh doanh.

Quy định mới về các trường hợp hủy thầu

Khoản 1 và khoản 2 của Điều 17 trong Luật Đấu thầu năm 2023 quy định về các trường hợp hủy thầu như sau:

- Các trường hợp hủy thầu đối với quá trình lựa chọn nhà thầu bao gồm: Các hồ sơ liên quan như hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất không đáp ứng được các yêu cầu trong hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu; sự thay đổi về mục tiêu và phạm vi đầu tư trong quyết định đầu tư đã được phê duyệt dẫn đến thay đổi về khối lượng công việc và tiêu chuẩn đánh giá đã được ghi trong hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu; hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu không tuân thủ quy định của Luật Đấu thầu năm 2023, và các quy định khác của pháp luật liên quan dẫn đến nhà thầu được lựa chọn không đáp ứng đủ yêu cầu để thực hiện gói thầu; nhà thầu trúng thầu thực hiện hành vi bị cấm theo quy định tại Điều 16 của Luật Đấu thầu năm 2023; tổ chức và cá nhân khác ngoài nhà thầu trúng thầu thực hiện hành vi bị cấm theo quy định tại Điều 16 của Luật Đấu thầu năm 2023, gây ra sai lệch trong kết quả lựa chọn nhà thầu.

- Các trường hợp hủy thầu đối với việc chọn nhà đầu tư bao gồm những tình huống sau đây: mọi hồ sơ dự thầu không đáp ứng đúng các yêu cầu trong hồ sơ mời thầu; sự thay đổi về mục tiêu, quy mô, địa điểm, vốn đầu tư, hoặc thời hạn thực hiện dự án đầu tư kinh doanh do những lý do không thể kiểm soát được, làm thay đổi tiêu chuẩn đánh giá trong hồ sơ mời thầu đã được công bố; hồ sơ mời thầu chứa đựng một hoặc vài nội dung vi phạm quy định của luật này hoặc các quy định khác của pháp luật liên quan, dẫn đến việc bóp méo kết quả chọn nhà đầu tư hoặc nhà đầu tư đã được chọn không đáp ứng đủ yêu cầu để thực hiện dự án đầu tư kinh doanh; những nhà đầu tư chiến thắng trong cuộc đấu thầu thực hiện các hành vi bị cấm theo quy định tại Điều 16 của Luật Đấu thầu năm 2023; tổ chức hoặc cá nhân khác ngoài những nhà đầu tư chiến thắng thực hiện các hành vi bị cấm theo quy định tại Điều 16 của Luật Đấu thầu năm 2023, dẫn đến sự chệch lệch trong kết quả chọn nhà đầu tư.

quy-dinh-moi-ve-cac-truong-hop-huy-thau-2024-nvcs 

Bổ sung các gói thầu áp dụng chỉ định thầu

Điều 23 của Luật Đấu thầu năm 2023 đã chi tiết quy định một số trường hợp đặc biệt trong việc lựa chọn nhà thầu, như đã được xác định tại Quyết định 17/2019/QĐ-TTg. Các gói thầu cụ thể bao gồm: Gói thầu vận chuyển hàng dự trữ quốc gia để cứu trợ và viện trợ trong tình huống cần phải giao hàng ngay; gói thầu thuê kho lưu giữ hàng tạm giữ; gói thầu thuê vận chuyển, bốc xếp hàng tạm giữ tại các cảng biển và điểm kiểm tra hàng hóa tập trung trong trường hợp chỉ có một đơn vị cung cấp dịch vụ trong cảng; cùng với gói thầu nhập khẩu vũ khí thể thao phục vụ cho các câu lạc bộ, trường học, trung tâm đào tạo huấn luyện thể thao, và các sự kiện thi đấu hàng năm. 

Bổ sung gói thầu áp dụng phương thức chào hàng cạnh tranh

Điều 24 của Luật Đấu thầu năm 2023 điều chỉnh và bổ sung các quy định liên quan đến chào hàng cạnh tranh, áp dụng đối với các gói thầu có giá không vượt quá 05 tỷ đồng trong các trường hợp sau đây: gói thầu dịch vụ phi tư vấn thông dụng và đơn giản; gói thầu mua sắm hàng hóa thông dụng, có sẵn trên thị trường, với đặc tính kỹ thuật được tiêu chuẩn hóa và đảm bảo tương đương về chất lượng; gói thầu xây lắp công trình đơn giản đã có thiết kế bản vẽ thi công được phê duyệt; cũng như gói thầu hỗn hợp, kết hợp cung cấp hàng hóa và xây lắp, trong đó phần xây lắp phải tuân thủ các quy định tại 3 mục này.

bo-sung-goi-thau-ap-dung-hinh-thuc-chao-hang-canh-tranh-2024-nvcs 

Quy định về giá gói thầu được bổ sung

Khoản 2 của Điều 39 trong Luật Đấu thầu năm 2023 đặt ra các quy định liên quan đến giá gói thầu. Theo quy định này, giá gói thầu được xác định là giá trị của gói thầu được phê duyệt trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu. Giá gói thầu bao gồm toàn bộ chi phí liên quan đến việc thực hiện gói thầu, kể cả chi phí dự phòng, phí, lệ phí và thuế. Để đảm bảo tính chính xác, giá gói thầu sẽ được cập nhật trong khoảng thời gian 28 ngày trước ngày mở thầu nếu cần thiết. Đối với các gói thầu chia phần, giá gói thầu và giá ước tính cho từng phần sẽ được rõ ràng ghi chép. Đối với các gói thầu áp dụng tùy chọn mua thêm, quy định tại khoản 8 của Điều 39 trong Luật Đấu thầu năm 2023 mô tả rằng giá gói thầu không tính phần giá trị của tùy chọn mua thêm. Chính phủ sẽ chi tiết hóa nội dung của giá gói thầu trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu.

Thay đổi về lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế

Theo quy định của Điều 55 trong Luật Đấu thầu năm 2023, có những điểm mới về lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, và thiết bị y tế như sau:

- Các cơ sở khám bệnh và chữa bệnh có thể tự quyết định lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, vật tư xét nghiệm, và thiết bị y tế. Đối với việc mua thuốc không nằm trong danh mục thuốc được quỹ bảo hiểm y tế chi trả và mua vắc xin để tiêm chủng dưới dạng dịch vụ, các cơ sở y tế có quyền tự quyết định về quá trình mua sắm, đồng thời đảm bảo sự công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế, và trách nhiệm trong việc giải trình các quyết định của mình.

- Trong trường hợp các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tư nhân không áp dụng quy định của Luật Đấu thầu năm 2023 đối với việc mua sắm thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, và thiết bị y tế, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh đó sẽ chỉ được thanh toán từ nguồn quỹ bảo hiểm y tế dựa trên giá mặt hàng thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, và thiết bị y tế theo đơn giá đã trúng thầu của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh công lập ở cấp tỉnh hoặc trung ương, hoặc các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cùng cấp chuyên môn kỹ thuật trên cùng địa bàn.

- Trong trường hợp không có giá trúng thầu từ các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh công lập ở cấp tỉnh, tuyến trung ương, hoặc từ các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cùng cấp chuyên môn kỹ thuật trên cùng địa bàn, thì sẽ áp dụng quy định của Chính phủ.

Do đó, trong khi Điều 48 của Luật Đấu thầu năm 2013 chỉ đưa ra các quy định tổng quát về nhà thầu cung cấp thuốc và vật tư y tế, thì tại Điều 55 của Luật Đấu thầu năm 2023 đã thêm vào một số quy định mới đáng chú ý. Những điểm này nhằm giải quyết những khó khăn và thách thức xuất phát từ quá trình đấu thầu mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, và thiết bị y tế. Một điểm nổi bật trong lĩnh vực đấu thầu y tế là sự cho phép các cơ sở y tế công lập tự quyết định việc mua thuốc ngoài danh mục thuốc được chi trả bởi bảo hiểm y tế, cũng như mua vắc-xin để tiêm chủng dưới dạng dịch vụ.

lua-chon-nha-thau-cung-cap-thuoc-hoa-chat-2024-nvcs 

Quy định cụ thể hơn về ưu đãi trong mua thuốc

Quy định về ưu đãi trong mua thuốc, được miêu tả chi tiết và rõ ràng hơn tại Điều 56 của Luật Đấu thầu năm 2023 so với Điều 50 của Luật Đấu thầu năm 2013. Cụ thể, quy định như sau:

- Ưu đãi trong quá trình mua thuốc sẽ tuân theo hướng dẫn của Điều 10 trong Luật Đấu thầu năm 2023 và bao gồm các quy định sau: Trong trường hợp thuốc có ít nhất 03 hãng sản xuất trong nước đáp ứng đầy đủ tiêu chí kỹ thuật theo quy định của Bộ Y tế và đồng thời đảm bảo về chất lượng và giá cả, chủ đầu tư có quyền quyết định yêu cầu nhà thầu chào thuốc xuất xứ trong nước cho mặt hàng này. Đối với thuốc được Bộ Y tế công bố có ít nhất 03 hãng sản xuất trong nước trên dây chuyền sản xuất thuốc đáp ứng nguyên tắc, tiêu chuẩn EU-GMP hoặc tương đương EU-GMP, và đồng thời đảm bảo tiêu chí kỹ thuật theo quy định của Bộ Y tế, chủ đầu tư có quyền quyết định trong hồ sơ mời thầu và hồ sơ yêu cầu, chỉ áp dụng chào thầu thuốc xuất xứ trong nước.

- Bộ Y tế chịu trách nhiệm công bố danh mục thuốc được quy định tại điểm b của khoản 1 trong Điều 56 của Luật Đấu thầu năm 2023.

Xem thêm bài viết về: Ưu đãi và hỗ trợ đầu tư

Một số quy định mới về thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động đấu thầu

Quy định về thanh tra, kiểm tra, và giám sát hoạt động đấu thầu theo Điều 86 của Luật Đấu thầu năm 2023 được mô tả như sau:

- Thanh tra hoạt động đấu thầu: Thanh tra hoạt động đấu thầu sẽ được thực hiện đối với các tổ chức và cá nhân liên quan đến các hoạt động đấu thầu quy định trong Luật Đấu thầu năm 2023. Đồng thời, tổ chức và hoạt động của thanh tra đấu thầu sẽ tuân theo các quy định của pháp luật về thanh tra.

- Kiểm tra hoạt động đấu thầu: Việc kiểm tra hoạt động đấu thầu được thực hiện theo kế hoạch định kỳ hoặc đột xuất, dựa vào quyết định của người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền kiểm tra. Kiểm tra này bao gồm các hoạt động sau:

1. Ban hành văn bản hướng dẫn và chỉ đạo thực hiện công tác đấu thầu.

2. Trình, thẩm định, và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu.

3. Công tác chuẩn bị cho quá trình lựa chọn nhà thầu và nhà đầu tư.

4. Tổ chức quá trình lựa chọn nhà thầu và nhà đầu tư.

5. Kiểm soát và thực hiện hợp đồng.

6. Các hoạt động khác liên quan đến hoạt động đấu thầu.

Kiểm tra hoạt động đấu thầu có thể thực hiện theo phương thức kiểm tra trực tiếp hoặc thông qua báo cáo bằng văn bản. Quy trình kiểm tra bao gồm các bước chính như sau: chuẩn bị kiểm tra, tổ chức kiểm tra, kết luận kiểm tra, và theo dõi thực hiện kết luận kiểm tra.

- Giám sát hoạt động đấu thầu: Cơ quan có thẩm quyền và cơ quan quản lý nhà nước về đấu thầu đảm nhiệm nhiệm vụ giám sát hoạt động đấu thầu của chủ đầu tư và bên mời thầu nhằm đảm bảo rằng quá trình lựa chọn nhà thầu và nhà đầu tư tuân thủ đúng quy định của Luật Đấu thầu năm 2023 và các quy định pháp luật liên quan. Hoạt động đấu thầu cũng được giám sát bởi cộng đồng, trong đó Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đảm nhận vai trò chủ trì tổ chức giám sát.

Các cơ quan quản lý nhà nước về đấu thầu tại cấp bộ, ngành, và địa phương thường xuyên thực hiện giám sát đối với hoạt động đấu thầu của các gói thầu thuộc dự án, dự án đầu tư kinh doanh, và dự toán mua sắm trên địa bàn và lĩnh vực quản lý của họ. Người có thẩm quyền cũng chịu trách nhiệm giám sát đối với các dự án, dự án đầu tư kinh doanh, và dự toán mua sắm trong phạm vi quản lý của họ.

Quy trình giám sát hoạt động đấu thầu bao gồm việc giám sát các nội dung như hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, và hồ sơ yêu cầu; đánh giá hồ sơ dự thầu và hồ sơ đề xuất; cũng như quy trình tổ chức lựa chọn nhà thầu và nhà đầu tư. Thủ tục giám sát được thực hiện thông qua chuẩn bị giám sát, thực hiện giám sát, và báo cáo kết quả giám sát.

Giới thiệu Công ty Luật và Kế toán Nguyễn và Cộng sự - NVCS

Công ty Luật và Kế toán Nguyễn và Cộng sự - NVC hứa hẹn sẽ là đối tác đáng tin cậy trong lĩnh vực dịch vụ pháp lý với hơn 10 năm kinh nghiệm chuyên sâu. Chúng tôi tự hào cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý chất lượng, đồng thời giúp quý khách hàng giải quyết mọi vấn đề liên quan đến lĩnh vực đầu tư một cách hiệu quả. Chúng tôi không chỉ đồng hành cùng khách hàng trong quá trình pháp lý mà còn đảm bảo sự chuyên nghiệp và tận tâm để tạo ra giá trị lâu dài cho họ.

dich-vu-luat-su-tu-van-dau-tu-nvcs

Luật sư: NGUYỄN THÀNH TỰU

Điện thoại: 09.19.19.59.39

Email: tuulawyer@nvcs.vn